سزارین یعنی چه؟

‌‌سزارین یعنی شكافتن شكم و ایجاد یك برش بر روی رحم زن باردار به منظور خارج كردن جنین از داخل رحم می باشد و ...

شایع‌ترین مواردی كه باعث می‌شود پزشكان از این روش استفاده كنند، چه مواردی است؟

ج: اگر بحث اصرارهای بیجای خانم باردار و خانواده‌اش را كنار بگذاریم، معمولا پزشكان به یكی از 4 دلیل زیر دست به سزارین می‌زنند:

1ـ عدم پیشرفت زایمان یا بحرانی‌شدن شرایط زایمان.

2ـ سابقه سزارین در زایمان‌های قبلی زائو.

3ـ وضعیت استقرار نامناسب جنین برای زایمان طبیعی. (همانطور كه می‌دانید بچه‌ها معمولا با سر از رحم بیرون می‌آیند اما اگر شرایط استقرار جنین به نحوی باشد كه مثلا بخواهد با پا از رحم خارج شود، آنوقت باید برای سزارین اقدام كرد.)

4ـ وضعیت نامناسب و بحرانی تنفس در جنین.

معمولا سزارین در كدام دسته از خانم‌های باردار شایع‌تر است؟

ج: میزان سزارین معمولا در خانم‌هایی كه تا به حال زایمان نداشته‌اند و برای اولین بار می‌خواهند فرزندی به دنیا بیاورند، بیشتر است و البته این میزان با افزایش سن نیز افزایش می‌یابد.

در شرایط غیر اورژانس، چه زمانی برای انجام سزارین مناسب‌تر است؟

ج: مناسب‌ترین زمان در شرایط غیراورژانس، وقتی است كه معیارهای بالینی و آزمایشگاهی برای بلوغ جنین به اثبات رسیده باشد و معمولا وقتی این اتفاق می‌افتد كه سی و نه هفته كامل از تاریخ آخرین قاعدگی خانم باردار گذشته باشد.

آیا برای انجام عمل سزارین نیز مانند سایر جراحی‌های بزرگ، ضرورت دارد كه بیمار چند ساعت قبل از عمل، ناشتا باشد؟

ج: بله، در سزارین نیز ضرورت دارد كه بیمار حداقل 8 ساعت قبل از عمل، ناشتا باشد تا معده خالی شود و عوارض حین عمل مثل آسپیراسیون (برگشت محتویات گوارشی از مری و ورود آن به مجاری تنفسی) اتفاق نیفتد.

حجم خونی كه خانم‌ها در حین سزارین از دست می‌دهند، چقدر است؟

ج: میزان خونریزی در حین عمل سزارین به طور معمول، یك لیتر است و البته بعضی از خانم‌ها ممكن است خونریزی تا یك و نیم لیتر را هم تجربه ‌كنند. به همین دلیل است كه معمولا یك تا دو لیتر سرم رینگر لاكتات و یا سرم قندی نمكی در طی عمل و بلافاصله بعد از عمل به بیمار تزریق می‌شود.

مدت زمانی كه لازم است زائو بعد از انجام عمل سزارین ناشتا باشد، چقدر است؟

ج: معمولا بیمار باید 24 ساعت بعد از انجام این عمل جراحی، ناشتا باشد تا شانس بروز آسپیراسیون به حداقل برسد و همچنین، از آنجایی كه احتمال بروز عوارض بعد از زایمان نیز طی 24 ساعت اول بعد از سزارین بالاست، بهتر است كه بیمار در طی این 24 ساعت ناشتا بماند و غذایش را صرفا از طریق سرم‌های خوراكی دریافت كند.

پس از سزارین، زائو تحت چه شرایطی از اتاق ریكاوری خارج می‌شود؟

ج: شرط اول خروج از ریكاوری این است كه زائو كاملا به هوش آمده باشد و شرط بعدی این است كه خونریزی‌اش به حداقل كاهش پیدا كرده باشد. ضمنا فشار خون بیمار نیز باید به شرایط پایداری رسیده و ادرارش هم باید جریان پیدا كرده باشد، حداقل به میزان 30 سی سی در ساعت.

آیا در شرایط معمول پس از سزارین باید داروی خاصی برای بیمار تجویز شود؟

ج: بله، تا زمانی كه بیمار در بیمارستان بستری است معمولا هر شش ساعت آنتی‌بیوتیك وریدی دریافت می‌كند و بعد از ترخیص از بیمارستان نیز می‌توان تا هفت روز برای بیمار آنتی بیوتیك خوراكی تجویز كرد.

سوند ادراری را چه مدتی بعد از سزارین، بیرون می‌آورند؟

ج: در شرایط طبیعی، سوند فولی را باید 12 ساعت بعد از عمل و یا صبح روز بعد از عمل خارج كرد.

پس از چه مدتی، بیمار می‌تواند از تخت پایین بیاید و شروع به راه رفتن كند؟

ج: حركت دادن بیمار را باید هر چه زودتر شروع كرد. در بیشتر موارد، درست روز بعد از عمل، بیمار باید حداقل دو بار و با كمك همراه از تخت خارج شود. در روز دوم بعد از عمل، بیمار می‌تواند با كمك همراه در بخش قدم بزند. با حركت دادن زودرس بیمار، شانس ایجاد لخته‌های خونی در عروق بیمار و به حركت افتادن این لخته‌ها در مسیر گردش خون به حداقل می‌رسد.

آیا بیمار می‌تواند غذا خوردنش را بلافاصله با صرف غذاهای معمولی شروع كند؟

ج: نه، در اكثر بیماران رژیم مایعات روز بعد از عمل شروع می‌شود و در روز دوم بعد از عمل معمولا رژیم غذایی عادی آغاز می‌شود. اما در مواردی كه داخل شكم، دستخوش دستكاریهای شدید شده باشد و یا عفونت‌های گسترده‌ای اتفاق افتاده باشد، معمولا رژیم غذایی مایعات نیز با تاخیر آغاز می‌شود.

شستشوی محل بخیه‌ها از چه زمانی بلامانع است؟

ج: از روز سوم به بعد، دوش گرفتن برای این محل نیز بلامانع است اما تا قبل از آن، محل بخیه‌ها باید هر روز معاینه شود و با مواد ضد عفونی‌ كننده‌ای مانند بتادین شستشو داده شود و پانسمان گردد. بخیه‌ها را به طور معمول در روز چهارم بعد از عمل بیرون می‌كشند.

شایع‌ترین عوارض احتمالی سزارین چیست؟

ج: عوارض بیهوشی نظیر آسپیراسیون (برگشت محتویات گوارشی به مجاری تنفسی) و آسیب‌های ریوی ناشی از آن، عفونت‌های موضعی، عفونت‌های گسترده، خون‌ریزی شدید، لخته‌شدن خون در عروق خونی و به جریان افتادن این لخته‌ها در مسیر جریان خون كه البته بسیار خطرناك است، صدمه دیدن دستگاه ادراری، وارد آمدن آسیب‌هایی به مغز یا نخاع بچه و شكستگی‌های استخوان جمجمه، ران و اعضای دیگر بچه.

معمولا چند روز بعد از سزارین، زائو ترخیص می‌شود؟

ج: در صورتی كه عوارض بعد از زایمان وجود نداشته باشد، مادر می‌تواند در روز سوم یا چهارم بعد از زایمان از بیمارستان مرخص شود. در نخستین هفته بعد از زایمان، فعالیت‌های مادر باید به مراقبت از خود و بچه‌اش محدود شود و نخستین ویزیت بعد از زایمان نیز بهتر است كه سه هفته بعد از ترخیص باشد.

قطعا يکي از جذاب‌ترين و مهيج‌ترين تجربه‌هاي زندگي هر خانمي، زايمان اوست؛‌ تجربه‌اي که به دردناک بودن، معروف است اما مي‌توان آن را طوري تسهيل کرد که در عين حال که بدون درد است، فرد مجبور نشود تن به تيغ سزارين و عوارض بيهوشي عمومي بسپارد.

امروزه در اروپا حدود 80 درصد و در آمريکا 50 درصد زنان درخواست بي‌دردي حين زايمان را دارند اما در ايران چون خانم‌ها از اين موضوع بي‌اطلاع هستند رو به سزارين مي‌آورند.

 حق هر انساني است که در دنياي مدرن طب امروز، بي‌دردي را طلب کند و براي همين است که بيماران نيز از کشيدن و پرکردن دندان تا سردرد و درد زايمان را با حداقل درد مي‌خواهند.

 استفاده از روش اپي‌دورال، برخلاف تصور عوام، نه تنها تهاجمي نيست؛ بلکه به عنوان تکنيک طلايي استاندارد دنيا معرفي شده است. ما فقط براي دقايقي حس درد قسمت فوقاني شکم يا همان ناحيه‌ اپي‌دورال را بلوک مي‌کنيم و براي اين کار از فرد مي‌خواهيم در حالتي نشسته و کاملا بي‌حرکت قرار بگيرد و قبل از انجام بلوک، پوست را ضدعفوني و کمي بي‌حس مي‌کنيم. سپس سوزن مخصوصي را در فضاي اپي‌دورال (که فضايي خارج از نخاع است) قرار داده و کاتتر را در جاي مناسب گذاشته و سوزن را برمي‌داريم. داروها را از راه لوله نازک کاتتر تجويز مي‌کنيم و چون اعصاب انتقال‌دهنده بلوک مي‌شوند، درد کاهش مي‌يابد.

15 تا 10 دقيقه بعد اثر بلوک تا 80 درصد از درد را مي‌کاهد. بلوک اپي‌دورال را مي‌توان تا هر وقت نياز بود ادامه داد و پس از زايمان کاتتر را خارج کرد تا حدود 20 دقيقه بعد از تزريق آخرين دارو حس شما به حالت عادي برگردد. اين بلوک باعث کندي روند زايمان نشده و بي‌حسي ناحيه‌اي به شما اجازه مي‌دهد در طولاني‌ترين زمان زايمان (مرحله باز شدن دهانه رحم) استراحت کنيد و سپس وقتي دهانه رحم کاملا باز شد انرژي کافي براي زور زدن داشته باشيد.

تحقيقات فراوان ثابت کرده‌اند که اين بي‌دردي براي مادران کاملا بي‌خطر است. ما علاوه بر مواردي که خود مادران درخواست زايمان بدون درد دارند، در مواقع خاص مانند بيماران شديد ريوي، قلبي عروقي، فشار بالاي بارداري، صرع و مواردي که بيهوشي عمومي به خاطر حساسيت به دارو منع دارد، از اين روش استفاده مي‌کنيم. مساله مهمي که وجود دارد و سوال رايج اکثر خانم‌هاست، آن است که پس از انجام بلوک اپي‌دورال و قبل از زايمان، آيا قادر به راه رفتن هستند يا نه؟ اين هم به خاطر همان اطلاع‌رساني غلط است که بعضي‌ها تصور مي‌کنند فلج خواهند شد! ما پس از اپي‌دورال، حتي آنها را از تخت پايين مي‌آوريم تا قدم بزنند و تکنيک تنفسي را که در کلاس‌هاي زايمان فراگرفته‌اند، انجام دهند يا ورزش ملايمي انجام دهند.

 من از چند خانم جوان كه با اين روش درد زايمان طبيعي را كم كرده‌اند و از زايمان خود لذت برده‌اند، خواستم تا درچند جمله نظر خود را ابراز كنند.

 نظر یک خانم درباره این روش زایمان:

يکي از خانم‌هايي که با روش اپي‌دورال زايمان بدون‌درد را تجربه کرده بود (خانم 32 ساله) اين‌طور گفت: «من به محض اينکه چند لحظه منتظر ماندم و حس ترس داشتم که الان اين سوزن را در نخاعم فرو مي‌برند، بدون هيچ احساسي، گفتند تمام شد. دقيقا 7 تا 8 دقيقه بعد، از دست آن درد آغازين راحت شدم و خوابيده بودم و سر بچه‌ام را در ناحيه نشيمن حس مي‌کردم و هر وقت مي‌گفتند زور بزن قادر بودم اين کار را بکنم. خيلي لذت داشت که تولد بچه‌ام را ديدم و باورم نمي‌شد که زايمان تمام شد و او الان روي دست‌هاي دکتر است! نه درد کشيدم نه بيهوش شدم. من به همه آنها که گفتند چرا سزارين نمي‌شوي و مگر زمان مادربزر‌گ‌هاست که طبيعي زايمان کنيم و ما را بي‌کلاس يا متحجر خواندند، مي‌گويم اتفاقا الان در همه دنيا براي زايمان کلاس آموزشي مي‌روند و همه خانم‌ها به غير از آنها که بيماري دارند يا مساله خاصي براي جنينشان پيش بيايد طبيعي زايمان مي‌کنند. من توسط يکي از اقوامم که در اروپا زندگي مي‌کند، تشويق شدم که اين راه را تجربه کنم. الان هم راضي‌ام و به دوستانم توصيه مي‌کنم. از همه فوايدش که بگذريم، ارزش بوسيدن نوزاد پس از تولد به يك دنيا مي‌ا‌رزد.» خانم 27 ساله ديگري بعد از اين تجربه مي‌گفت: «با اينکه قبلا در کلاس‌ها برايمان توضيح داده بودند اما باز هم مي‌ترسيدم. براي همين ترس، پس از اپي‌دورال به دست‌شويي نياز پيدا کردم و به راحتي خودم قدم زدم و رفتم دست‌شويي. حين زايمان هم با ماما و دکتر گپ مي‌زدم و خوشحال بودم حتي همسرم اجازه داشت به اتاق زايمان بيايد. درست مانند کشورهاي خارجي و فيلم‌ها !